Zespół chronicznego zmęczenia – przyczyny, objawy i naturalne sposoby przeciwdziałania

Nie da się ukryć, że w dzisiejszych czasach większość z nas żyje we wręcz szalonym tempie, które wymusza styl życia, zawodowego i prywatnego, jaki prowadzimy. Nieustanny pęd powoduje, że w pewnym momencie zaczynamy odczuwać niepokojące objawy i niestety zazwyczaj je lekceważymy. Jest to błąd, bo mogą oznaczać narastające zmęczenie, które z czasem może negatywnie odbić się na całym stanie zdrowia, stając się przyczyną o wiele poważniejszych dolegliwości, przechodząc nawet w stan chronicznego zmęczenia.

Czym jest zespół chronicznego zmęczenia?

Zanim zajmiemy się opisem metod zapobiegania i łagodzenia symptomów tego, że nieustannie czujemy się potwornie zmęczeni i na nic nie mamy ochoty, powinniśmy dowiedzieć się, w jaki sposób eksperci definiują zespół chronicznego zmęczenia.

Jest on znany także pod zamienną nazwą syndromu przewlekłego zmęczenia lub określany skrótem pochodzącym z języka angielskiego, CFS, czyli Chronic Fatigue Syndrome. Stan ten został uznany za jednostkę chorobową polegającą na tym, że cały czas, niezależnie od ilości wypoczynku, odczuwamy silne zmęczenie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne, co może objawiać się na wiele sposobów.

Zespół chronicznego zmęczenia może spotkać każdego, lecz najczęściej dotyczy osób aktywnych zawodowo pomiędzy 20 a 50 rokiem życia. Co ciekawe, o wiele częściej narzekają na to kobiety, chociaż ostatnio przestało to być uważane za regułę. CFS sprawia, że o wiele szybciej zużywamy całą energię, jaką zgromadziliśmy w celu wykonywania codziennych czynności, zubożając jednocześnie naszą wydajność fizyczną i zdolności intelektualne.

Z jakimi rodzajami zmęczenia możemy mieć do czynienia?

Uczucie zmęczenia, jakie zaczynamy odczuwać nawet po pozornie lekkim i niemęczącym dniu, nie jest związane tylko z aspektem fizycznym, chociaż trzeba przyznać, że z tym mamy najczęściej do czynienia. Możemy zacząć je odczuwać w różnych sytuacjach, po pracy fizycznej czy uprawianiu sportu, ale gdy wystąpi bez wyraźnej przyczyny, to jest zdecydowanie powodem do niepokoju.

Równie często zaczynamy odczuwać inny rodzaj zmęczenia, odbijający się negatywnie na naszym samopoczuciu psychicznym, może z kolei oznaczać, że jesteśmy po prostu przeciążeni pracą umysłową. Taki stan jest też powodowany przez inne czynniki, między innymi stres czy nadmiar nerwowych sytuacji w życiu. Nie należy jednocześnie lekceważyć zmęczenia sensorycznego, powodowanego przez przeciążenie organizmu negatywnymi bodźcami zewnętrznymi, zwłaszcza hałasem.

Które objawy poszczególnych rodzajów zmęczenia są powodem do niepokoju?

Skoro wiemy, już jakie rodzaje zmęczenia, prowadzące do jego postaci przewlekłej, mogą zaatakować nasz organizm, to powinniśmy poznać ich najczęstsze przyczyny. Je również warto podzielić na kilka odrębnych grup, dotyczących poszczególnych rodzajów tego stanu. Specjaliści wskazują przede wszystkim na:

Emocjonalne i behawioralne objawy zmęczenia

Mimo że syndrom przewlekłego zmęczenia najczęściej odczuwa fizyczna strona ludzkiego organizmu, to nie należy jednak lekceważyć jego destrukcyjnego wpływu na sferę psychiczną i emocjonalną. Daje to wyraźne i charakterystyczne symptomy, spośród których najczęstsze to:

• ciągłe odczuwalne uczucie silnego niepokoju;
• nieustanny stres i stany lękowe;
• negatywne nastawienie do świata;
• poczucie beznadziejności i braku sensu życia;
• brak zainteresowania tym, co nas otacza, apatia;
• brak motywacji do jakiegokolwiek działania;
• trudności ze skupieniem się nawet na najprostszych czynnościach;
• nasilające się zaburzenia pamięci;
• niezdolność do przetwarzania i przyswajania sobie nowych informacji;
• niższa niż zwykle produktywność;
• spadająca samoocena i brak poczucia własnej wartości;
• w skrajnych przypadkach nawet depresja.

Szczególną uwagę, zmuszającą do podjęcia przeciwdziałania, powinny także zwrócić behawioralne objawy zmęczenia:

• izolowanie się od otoczenia;
• niezdolność do komunikacji i podtrzymywania relacji społecznych;
• spadek wydajności, odczuwalny zwłaszcza w pracy;
• wyższa drażliwość i kłótliwość;
• gwałtowne, trudne do opanowania wahania nastroju;
• brak cierpliwości skutkująca częstymi wybuchami złości.

Somatyczne objawy zmęczenia

Jeśli stan przemęczenia trwa już dłuższy czas, co najmniej kilka miesięcy, to jego negatywne skutki zaczyna odczuwać nie tylko coraz bardziej osłabiona psychika. Nieważne, czy będziemy nawet spać określoną ilość 7-8 godzin na dobę, czy wypoczywać w inny sposób, w normalnych warunkach regenerujący organizm, Mimo wszystkich starań zaczniemy odczuwać somatyczne, czyli fizyczne objawy zmęczenia, między innymi takie jak:

• zaburzenia pracy układu pokarmowego, nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka;
• uczucie chronicznego zmęczenia wręcz uniemożliwiające normalne funkcjonowanie w życiu prywatnym i zawodowym;
• brak apetytu lub nadmierne łaknienie;
• spadek lub gwałtowny wzrost masy ciała;
• osłabienie działania układu odpornościowego, wyższa podatność na infekcje i choroby;
• stan podgorączkowy;
• bóle o zróżnicowanym natężeniu, dotyczące różnych części ciała, przede wszystkim głowy i mięśni;
• obrzęki w okolicach węzłów chłonnych;
• duszności i zakłócenia akcji serca;
• nadmierna senność, albo odwrotność, trudności z zasypianiem;
• osłabienie libido.

Co odpowiada za zespół chronicznego zmęczenia?

Jak widać na powyższych przykładach, zespół chronicznego zmęczenia może prawie całkowicie rozregulować stan zdrowia, dlatego w żadnym wypadku nie powinno się lekceważyć jego objawów. Postawienie właściwej diagnozy pozwalającej rozpoznać ten stan, znacznie ułatwia jednoczesne poznanie przyczyn, które są za niego odpowiedzialne.

Niestety, ich prawidłowa identyfikacja nie jest prosta, mogą mieć zróżnicowane podłoże, zarówno fizyczne, jak i psychiczne, a specjaliści jako najczęstsze powody wystąpienia syndromu przewlekłego zmęczenia wskazują:

• nieprawidłowe działanie układu immunologicznego, spowodowane np. infekcją wirusową;
• zaburzenia funkcjonowania tarczycy, jej nadczynność lub niedoczynność;
• zakażenie wirusem EBV, Epsteina-Barra, wykrywanym właśnie u osób z zespołem przewlekłego zmęczenia;
• reakcje uczuleniowe organizmu, np. na laktozę;
• współistniejące, często niewykryte choroby, takie jak cukrzyca typu 2, anemia, nadwaga i otyłość, niedobory witamin i minerałów, choroby nerek lub wątroby, stwardnienie rozsiane, borelioza, choroba Parkinsona, celiakia;
• choroba nowotworowa i chemioterapia;
• zespół niespokojnych nóg, czyli RLS;
• podwyższony poziom stresu, wynikający z traumatycznych wydarzeń w życiu prywatnym lub z charakteru wykonywanej pracy;
• zaburzenia lękowe;
• brak wsparcia otoczenia, w tym najbliższej rodziny w trudnych życiowych sytuacjach;
• bezdech senny;
• poddawanie organizmu zbyt dużemu wysiłkowi, fizycznemu lub psychicznemu;
• niedobory snu, wynikające z nieprzestrzegania zalecanych zasad higieny snu;
• źle dobrana dieta, pełna np. szkodliwej żywności wysoko przetworzonej, lecz jednocześnie uboga w niezbędne dla zdrowia składniki odżywcze;
• nadużywanie alkoholu, kofeiny i nałogowe palenie papierosów.

W jaki sposób można poradzić sobie z zespołem przewlekłego zmęczenia?

Nie istnieje jedna stuprocentowo skuteczna metoda pozwalająca poradzić sobie z tą uciążliwą przypadłością. Podstawą jest jej prawidłowe zdiagnozowanie przez specjalistę, a istniejące objawy sprawiają, że łatwo można pomylić chroniczne zmęczenie z innymi schorzeniami natury fizycznej lub psychicznej. Przeważnie stosuje się metody farmakologiczne, bardzo często połączone z psychoterapią, a w skrajnych przypadkach konieczne staje się nawet wdrożenie silnych środków przeciwdepresyjnych i przeciwzapalnych.

Skuteczności tego typu preparatów przypisywanych przez lekarza nie można nic zarzucić, lecz można jednocześnie wspomóc osłabiony zmęczeniem organizm z pomocą odpowiednio dobranych kuracji ziołowych. Eksperci od fitoterapii zalecają użycie takich ziół i roślin o potwierdzonych właściwościach leczniczych jak:

Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra)

Działanie korzenia lukrecji jest bezpośrednio związane z wyjątkowo bogatym składem, dzięki któremu można uzupełnić ewentualne braki flawonoidów, fitosteroli, saponin triterpenowych, witamin z grupy B, białek, aminokwasów i olejków eterycznych, nadających jej właściwości:

• antyoksydacyjne, wspomagające usuwanie z organizmu wolnych rodników;
• przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i antybakteryjne;
• umożliwiające efektywniejszą detoksykację;
• łagodzące dolegliwości trawienne;
• usprawniające funkcjonowanie układu hormonalnego.

Żeń-szeń (Panax ginseng)

Właściwości korzenia tej rośliny są wręcz legendarne, znajduje zastosowanie w wielu gałęziach medycyny naturalnej, a w jej składzie znajdziemy między innymi witaminę B1 (tiamina), witaminę B4 (cholina), witaminę C i witaminę E. Wspomagają je liczne saponiny triterpenowe oraz takie pierwiastki śladowe, jak cynk, magnez, potas, wapń i żelazo, razem odpowiedzialne za działanie żeń-szenia:

• zwiększenie witalności i wydajności;
• wzmocnienie osłabionej pamięci i koncentracji;
• podwyższenie zdolności umysłowych;
• odczuwalną poprawę samopoczucia psychicznego i fizycznego;
• wydajniejszą pracę układu odpornościowego.

Cytryniec chiński (Schisandra chinensis)

Zastosowanie do sporządzania leczniczych preparatów znajdują zarówno owoce, jak i nasiona tej coraz bardziej popularnej rośliny. Stanowią źródło wielu związków aktywnych, witaminy C, witaminy E, karotenu, fosfolipidów, fitosteroli, garbników, olejków eterycznych, kwasów organicznych. To właśnie dzięki nim cytryniec chiński ma wielopłaszczyznowy, pozytywny wpływ na zdrowie:

• dostarcza energię niezbędną do aktywności fizycznej i psychicznej;
• poprawia zdolności umysłowe;
• ma działanie uspokajające;
• pozwala lepiej radzić sobie z negatywnymi skutkami stresu;
• reguluje pracę wątroby, serca i układu krążenia.

Źródła:

• https://www.healthline.com/health/chronic-fatigue-syndrome
• https://www.healthline.com/health/life-with-chronic-fatigue-syndrome-11-lessons-ive-learned
• https://www.healthline.com/health/chronic-fatigue-syndrome-treatment
• https://www.healthline.com/nutrition/ginseng-benefits
• https://www.healthline.com/nutrition/licorice-root