Witamina A – właściwości lecznicze i kosmetyczne, którym można zaufać

W porównaniu ludzkiego organizmu do skomplikowanej fabryki nie ma żadnej przesady, funkcjonujemy przecież dzięki pracy wielu równie istotnych narządów i układów wewnętrznych. Aby przebiegało to bez żadnych zakłóceń, musimy zadbać o odpowiednie paliwo, codzienne dostarczanie organizmowi właściwych dawek substancji odżywczych, spośród których najważniejsze są witaminy. Z kilku poprzednich wpisów można się było dowiedzieć o właściwościach i działaniu między innymi witamin B, C oraz D, lecz nadal nic nie wiemy o witaminie A, także niezbędnej dla naszego zdrowia.

Witaminy – czym właściwie są

Zanim jednak zajmiemy się opisem właściwości witaminy A, to powinniśmy dowiedzieć się, czym one są, kiedy je odkryto, kto tego dokonał i jaką funkcję pełnią w organizmie. Pod pojęciem witamin, w tym i witaminy A, rozumiemy dużą grupę związków organicznych, niskocząsteczkowych, bez których nie mogłyby prawidłowo przebiegać liczne procesy zachodzące w ludzkim organizmie. Jako pierwszy wyodrębnił je nasz rodak, Kazimierz Funk w 1913 roku oraz stworzył również ich nazwę pochodzącą od dwóch łacińskich słów, vitae, czyli życie, oraz amina, czyli grupa aminowa.

Witaminy – w jaki sposób je dzielimy

Wszystkie znane witaminy, a jest ich aż 13, dzielimy według najpopularniejszego kryterium, jakim jest rodzaj substancji, w jakich się rozpuszczają, otrzymując dwie zasadnicze grupy:

1. Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Ich cechą charakterystyczną jest to, że nie są magazynowane w organizmie, dlatego cały czas musimy uzupełniać wszystkie braki, a do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie należą:

• witaminy z grupy B, takie jak: tiamina (B1), ryboflawina (B2), niacyna (B3), kwas pantotenowy (B5), pirydoksyna (B6), biotyna (B7), kwas foliowy (B9), kobalamina albo cyjanokobolamina (B12);
• witamina C, czyli kwas askorbinowy.

2. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Które odkładają się i są magazynowane w tkance tłuszczowej, lecz w tym przypadku mogą wystąpić objawy nadmiaru odłożonych w zbyt dużych ilościach. W skład tej grupy witamin wchodzą:

• witamina A, inaczej nazywana beta-karotenem, retinolem albo prowitaminą A;
• witamina D, calciferol;
• witamina E, a-tokoferol;
• witamina K, fitomenadion.

Witaminy – funkcje pełnione w organizmie

Spośród wielu składników odżywczych, jakich przez całe życie domaga się nasz organizm, witaminy, i to ze wszystkich grup, niezmiennie zajmują czołowe miejsce. Oczywiście nikt tu nie obniża ważności innych substancji, minerałów, tłuszczów, węglowodanów czy białek. Jednakże to niedobór witaminy z dowolnej grupy natychmiast odbija się negatywnie na stanie zdrowia, znacznie go pogarszając. Dzięki odpowiedniej codziennej dawce witamin możemy liczyć na:

• regulację wielu procesów metabolicznych zachodzących w komórkach;
• prawidłowy przepływu krwi i jej krzepnięcie;
• lepszą pracę serca i całego układu krwionośnego
• usunięcie z organizmu niebezpiecznych wolnych rodników, wiele z witamin to antyoksydanty;
• dobry wzrok, odpowiadają bowiem za prawidłowe widzenie;
• zdrową, jędrną skórę bez trądziku i innych chorób, dzięki wydajniejszej produkcji kolagenu;
• sprawniejszy układ nerwowy, dobrą pamięć i koncentrację;
• właściwy poziom hormonów płciowych, u kobiet i mężczyzn;
• odpowiednią ilość innych hormonów;
• przeciwdziałanie wielu chorobom, w tym szczególnie groźnej anemii;
• wzmocnienie osłabionej odporności organizmu.

Witamina A – mieszanina kilku cennych związków

Kiedy mówimy o witaminie A, to musimy wiedzieć, że jest to mieszanina kilku związków chemicznych występujących pod postacią karotenoidów. W naturze jest ich wiele, lecz najważniejsze z punktu widzenia naszego zdrowia to między innymi luteina, likopen i oczywiście beta-katoren. Są to naturalne barwniki nadające kolor temu, co jemy, przede wszystkim warzywom i owocom, dostarczamy je więc razem z dietą i mają właściwości przeciwutleniające.

Witaminę A odkryto najwcześniej, dlatego w nazwie otrzymała pierwszą literę alfabetu, a wyodrębnili ją amerykańscy naukowcy Elmer McCollum i Marguerite Davis w 1913 roku. Można ją nie tylko dostarczać wraz z pożywieniem, jest również syntezowana na skalę przemysłową, dzięki czemu stała się składnikiem suplementów diety, takich jak np. Hair Care Panda, wzmacniającym włosy i przeciwdziałającym ich wypadaniu.

Witamina A – naturalne źródła występowania

Mimo pojawienia się na rynku coraz większej ilości suplementów mających w składzie witaminę A nadal jej podstawowym źródłem pozostają produkty spożywcze, jakie jemy każdego dnia. Ważne jest właściwe zbilansowanie swojej diety, dzięki czemu unikniemy ewentualnego niedoboru retinolu. W naszym menu zdecydowanie powinny się znaleźć następujące źródła witaminy A:

• mięso wołowe, cielęce oraz drób, piersi z indyka lub kurczaka, mięso z kaczki;
• ryby morskie, dorsz, makrela, morszczuk, śledź, tuńczyk;
• ryby słodkowodne, karp, łosoś, pstrąg, węgorz;
• nabiał, twaróg, naturalne i owocowe jogurty, masło, mleko krowie i kozie, sery dojrzewające, sery topione, jaja;
• podroby, przede wszystkim wątróbka;
• pomarańczowe i czerwone warzywa np. marchew, czerwona papryka, pomidory, dynia, czerwona i żółta papryka;
• inne warzywa, szpinak, ziemniaki, zielona sałata, natka pietruszki, jarmuż, brokuły, szparagi, fasolka szparagowa;
• owoce, morele, śliwki, arbuz, melon, wiśnie, brzoskwinie.

Witamina A – skutki niedoboru lub nadmiaru i właściwe dawkowanie

Skomponowanie diety złożonej z tak dużej ilości produktów jest nieco kłopotliwe, dlatego warto zawsze mieć pod ręką suplementy diety z witaminą A, wykazujące skuteczność na wiele aspektów naszego zdrowia. Bezwzględnie powinniśmy o to zadbać, jeśli nie chcemy mierzyć się dolegliwościami wywołanymi niedoborem retinolu, zmagać się z awitaminozą. Aby prawidłowo rozpoznać, że nam go brakuje, powinniśmy znać podstawowe objawy niedoboru witaminy A, a najbardziej charakterystyczne to:

• zaburzenia widzenia, choroba nazywana „kurzą ślepotą”, kiedy gorzej widzimy po zmroku;
• osłabienie układu immunologicznego skutkujące większą podatnością na infekcje;
• problemy ze skórą, przesuszenie naskórka i jego pękanie;
• inne choroby skóry, w tym i trądzik;
• kruche i łamliwe paznokcie;
• kruchość, łamliwość i wypadanie włosów;
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego np. biegunki;
• obniżona sprawność układu nerwowego;
• zaburzenia miesiączkowania i niższa płodność.

Należy również uważać, aby nie przedawkować, co zwiększa ryzyko wystąpienia hiperwitaminozy, a objawy nadmiaru witaminy A w organizmie to:

• bóle głowy;
• bóle mięśni i stawów;
• podwyższona drażliwość i nadpobudliwość;
• ciągłe uczucie zmęczenia;
• zaburzenia trawienne, nudności i wymioty;
• powiększenie niektórych narządów wewnętrznych, wątroby i śledziony;
• krwawienie z dziąseł;
• uciążliwe swędzenie skóry;
• światłowstręt;
• drgawki;
• zmiana kolorytu skóry, jej żółte zabarwienie;
• obniżenie zawartości wapnia w kościach.

Jak widać na powyższych przykładach, podstawą skutecznego oddziaływania witaminy A na nasz organizm, jest dostarczanie jej ściśle określonej dawki, zróżnicowanej dla osób dorosłych i dla dzieci, a zalecane, których nie wolno przekraczać, wynoszą:

Dorośli:

• mężczyźni – 900 µg;
• kobiety – 700 µg;
• kobiety w ciąży – 770 µg;
• kobiety podczas karmienia piersią – 1300 µg.

Dzieci:

• od 1 do 3 roku życia – 400 µg;
• od 4 do 6 roku życia – 450 µg;
• od 7 do 9 roku życia – 500 µg;

Młodzież:

• dziewczęta od 10 do 12 roku życia – 600 µg;
• dziewczęta od 13 do 18 roku życia – 700 µg;
• chłopcy od 10 do 12 roku życia – 600 µg;
• chłopcy od 13 do 18 roku życia – 600-900 µg.

Witamina A – najważniejsze właściwości lecznicze

Jak udowodniły wielokrotnie przeprowadzane badania, odpowiednio dawkowany retinol wykazuje liczne właściwości lecznicze, odczuwalnie poprawiające stan zdrowia, a specjaliści podkreślają przede wszystkim:

Ochronę przed nowotworami

Z racji, że witamina A reguluje wzrost tkanki nabłonkowej, może przeciwdziałać rozwojowi nowotworów skory oraz innych odmian tej śmiertelnej choroby, atakującej różne układy i narządy wewnętrzne. Regularne spożywanie produktów zawierających właściwe dawki retinolu zmniejsza ryzyko zachorowania o kilkanaście procent, co wynika również z działania antyoksydacyjnego tej witaminy, która pomoże spowolnić rozwój:

• raka jamy nosowo-gardłowej;
• raka dróg oddechowych, w tym i płuc;
• raka przełyku;
• raka jelita grubego;
• raka pęcherza moczowego;
• raka piersi.

Zapobieganie „kurzej ślepocie”

Jedno z najważniejszych zastosowań beta-karotenu to zapobieganie zaburzeniom wzroku, a bardzo charakterystycznym objawem niedoboru witaminy A jest osłabione widzenie po zmierzchu, wspomniana „kurza ślepota”. Witamina A wchodzi w skład barwnika wzrokowego, rodopsyny, warunkującego prawidłowe widzenie, przeciwdziała także zespołowi „suchego oka”, mogącego prowadzić do dalszych uszkodzeń siatkówki i rogówki.

To trzy kolejne zastosowania witaminy A, dbającej o mocne, lśniące włosy, zdrowe, niełamliwe paznokcie oraz kondycję skóry. Retinol jest wręcz niezbędny dla prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych zachodzących w cebulkach i mieszkach włosowych. Niedobór witaminy A prowadzi do zahamowania wzrostu włosów, sprawiając jednocześnie, że tracą swoją sprężystość, zaczynają się kruszyć i wypadać w dużych ilościach.

Zdrową skórę, włosy i paznokcie

Retinol podobnie wpływa na paznokcie, które dzięki niemu nie tylko rosną szybciej, stają się też mniej kruche i zawsze są doskonale nawilżone, dlatego retinol znajduje się w wielu odżywkach do paznokci. Jeśli zaś chodzi o skórę, to wręcz nie może się ona obyć bez odpowiednich dawek witaminy A, wnikającej w naskórek i odżywiającej go od środka, docierając także do głębszych warstw skóry właściwej.

Zapobiega w ten sposób jego rogowaceniu, łuszczeniu się, przeciwdziała nadmiernej potliwości i wydzielaniu łoju, przywraca jędrność, elastyczność oraz naturalny koloryt osłabionej skórze. Pomaga również zminimalizować możliwość rozwoju trudnych w leczeniu chorób skóry, takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS), trądzik oraz łuszczyca.

Witamina A – suplementy diety mające ją w składzie

Aż tak szerokie właściwości prozdrowotne witaminy A sprawiły, że znalazła zastosowanie jako jeden z najważniejszych składników wielu suplementów diety pomagających w łagodzeniu objawów różnych dolegliwości. Stosuje się ją także w kosmetyce, a przykładowe suplementy i kosmetyki mające ją w składzie to:

Opti Lutein

Tabletki przeciwdziałające osłabieniu wzroku, a oprócz właściwie dobranych dawek retinolu Opti Lutein zawiera:

• wyciąg z nagietka lekarskiego, pełen luteiny poprawiającej ostrość wzroku i zapobiegającej zwyrodnieniu plamki żółtej;
• wyciąg z borówki brusznicy, pełny naturalnych przeciwutleniaczy i antocyjanidynów poprawiających mikrokrążenie w oku;
• cynk, także dbający o stan plamki żółtej.

ÉleveRenew

ÉleveRenew to serum w znacznym stopniu hamujące naturalne procesy starzenia się skóry, o wyjątkowo bogatym składzie, pełnym:

• unikalnego kompleksu witamin, w którym jedną z najważniejszych jest witamina A;
• prowitaminy B5, czyli pantenolu o działaniu przeciwzapalnym, antybakteryjnym i przywracającym skórze jędrność;
• gliceryny, w postaci unikalnej formuły Glycerin, nawilżającej skórę, wygładzającej zmarszczki i przyspieszającej gojenie się ran;
• kwasu hialuronowego, chroniącego skórę przed czynnikami zewnętrznymi i utratą wilgoci, wypełniającego zmarszczki.

Vita Hair Man

Ten suplement diety z witaminą A w składzie przeciwdziała nadmiernemu wypadaniu włosów, odbudowuje uszkodzone mieszki i cebulki włosowe, regeneruje włosy, przyspiesza wzrost nowych, a oprócz retinolu w Vita Hair Man odpowiadają za to:

• witamina B5, przywracająca koloryt włosom, regulująca wydzielanie sebum;
• witamina B6, chroniąca przed chorobami skory głowy;
• dwa aminokwasy, l – metionina, uczestnicząca w syntezie kolagenu i l-cysteina, składnik keratyny;
• korzystne dla włosów minerały, cynk i miedź.

Źródła:

• https://www.healthline.com/health/vitamin-a-for-skin
• https://www.healthline.com/nutrition/vitamin-a-benefits
• https://www.healthline.com/nutrition/vitamin-a