Istnieje wiele substancji odżywczych, jakie codziennie musimy dostarczać w odpowiednio dobranych dawkach, co jest niezbędne do zachowania zdrowia i prawidłowego funkcjonowania różnych części naszego organizmu. Są to przede wszystkim witaminy, lecz komponując swoją codzienną dietę, nie możemy zapominać też o składnikach mineralnych, makroskładnikach nazywanych „pierwiastkami życia”. Jest ich kilka, takich jak chlor, fosfor, magnez, potas, siarka, sód i przede wszystkim wapń, który chcemy przedstawić nieco bliżej.
Spis Treści
- 1 Czym jest wapń i jakie ma właściwości chemiczne?
- 2 Jaką ilość wapnia musimy codziennie dostarczać naszemu organizmowi?
- 3 Dlaczego wapń jest tak istotny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu?
- 4 Niedobór wapnia – co może powodować?
- 5 Nadmiar wapnia – co powinno nas zaniepokoić?
- 6 Z których źródeł wapnia najlepiej korzystać?
Czym jest wapń i jakie ma właściwości chemiczne?
Zanim zajmiemy się przedstawieniem znaczenia wapnia dla ludzkiego zdrowia, funkcji, jaką pełni i skutkami ewentualnego nadmiaru lub niedoboru, powinniśmy dowiedzieć się, czym właściwie jest ten pierwiastek. Jego łacińska nazwa to „calcium”, pochodząca od słowa „calx”, oznaczającego po prostu wapno. Jest to pierwiastek należący do grupy berylowców, mający symbol Ca w tablicy Mendelejewa, metal o srebrzystobiałej barwie, który powinien być przechowywany bez dostępu tlenu.
W przyrodzie występuje w tzw. formie związanej, w takich skałach oraz minerałach, jak marmury, kreda, kalcyt, dolomit, wapienie czy fluoryt. Tworzy wiele związków wapnia, spośród których najważniejsze to tlenek wapnia, wodorotlenek wapnia, nadtlenek wapnia, węglan wapnia i azotan wapnia. Znajduje powszechne zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, w tym także w medycynie i kosmetyce.
Jaką ilość wapnia musimy codziennie dostarczać naszemu organizmowi?
Skoro wapń jest nazywany „pierwiastkiem życia”, to w jakiś sposób musiał zasłużyć na to zaszczytne miano. W ludzkim organizmie ma do spełnienia wiele istotnych funkcji, dlatego aż tak ważne jest utrzymywanie jego właściwego poziomu, a jego przyswajalność zależy przede wszystkim od zachowania właściwego poziomu laktozy, witaminy D oraz witaminy K2. Należy jednocześnie unikać produktów mogących zaburzać wchłanianie wapnia, picia dużej ilości czarnej kawy, której już jedna filiżanka wypłukuje sporo tego pierwiastka, podobnie działa alkohol i produkty bogate w błonnik pokarmowy.
Warto także trzymać się zalecanych przez specjalistów dziennych dawek, zależnych od wieku danej osoby i odpowiednio wynoszących:
- dla dzieci od 1 do 3 roku życia – 700 mg;
- dla dzieci od 3 do 18 roku życia – 1000 mg;
- dla dorosłych do 50 roku życia – 1000 mg;
- dla dorosłych powyżej 50 roku życia – 1300 mg;
- dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią – 1300 mg.
Dlaczego wapń jest tak istotny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu?
Można śmiało powiedzieć, że bez wapnia ludzki organizm nie jest w stanie prawidłowo działać, ma bowiem wpływ aż na tyle różnych aspektów zdrowotnych, począwszy od dzieciństwa, poprzez całe dorosłe życie, aż do późnej starości. Specjaliści wskazują zwłaszcza na kilka funkcji, jakie pełni wapń, przez które musimy pamiętać o jego regularnej suplementacji. Nasz organizm niestety nie wytwarza go samodzielnie, dlatego zachowanie właściwych ilości tego pierwiastka ma między innymi wpływ na:
Mocne kości i zęby
Jest to podstawowa funkcja, jaką wapń ma do spełnienia w ludzkim organizmie, bez niego nasze kości i zęby były zbyt słabe, nieustannie narażone na uszkodzenia. Stanowi aż 99% ich materiału budulcowego, nadającego im odpowiednią strukturę i gęstość. Chroni jednocześnie kości przed procesem demineralizacji, osteomalacji przychodzącej wraz z wiekiem lub wynikającym np. z niewłaściwego sposobu odżywiania. Dzięki temu uda się uniknąć osteoporozy, a w przypadku zębów uszkodzeń szkliwa i próchnicy.
Mięsień sercowy i układ krążenia
Odpowiedni poziom wapnia ma również niebagatelny wpływ na pracę serca i całego układ krwionośnego. Reguluje rytm pracy mięśnia sercowego, pozwala w pełni kontrolować ciśnienie tętnicze krwi, minimalizując w ten sposób ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego. Wapń jest także ważnym czynnikiem warunkującym prawidłową krzepliwość krwi, a jony wapnia aktywują wiele niezbędnych do tego enzymów.
Układ mięśniowy
Znaczenie wapnia z pewnością doceni każda osoba aktywna fizycznie, uprawiająca, amatorsko lub zawodowo, różne dyscypliny sportu, wymagające sprawnie działającego układu mięśniowego. Musi wprowadzić do diety składniki zawierające nie tylko duże ilości magnezu czy potasu, ale i zalecane dobowe dawki wapnia, dzięki czemu uda się w znacznym stopniu uniknąć bolesnych skurczów mięśni, ramion, ud czy łydek.
Układ nerwowy
Odpowiedni poziom tego pierwiastka wpływa korzystnie również na układ nerwowy, przede wszystkim na niczym niezakłócone przewodnictwo bodźców nerwowych. W procesach tych biorą udział enzymy, w których istotne jest właściwe stężenie wapnia, dzięki czemu możliwe jest prawidłowe przekazywanie informacji przez mózg.
Inne układy i procesy zachodzące w organizmie
Wymienione wyżej działanie wapnia nie jest jedynym, jakie ma znaczenie dla naszego zdrowia. Specjaliści z różnych dziedzin doceniają go również za:
- regulację przepuszczalności błon komórkowych, ułatwiającą dostarczenie do ich wnętrza innych, tak samo niezbędnych substancji odżywczych;
- wsparcie licznych procesów metabolicznych zachodzących wewnątrz ludzkiego ciała;
- podwyższenie aktywności plemników, co ma znaczenie w przeciwdziałaniu bezpłodności;
- wsparcie pracy układu odpornościowego;
- regulację gospodarki hormonalnej i metabolicznej;
- działanie przeciwzapalne, przeciwdziałanie rozwojowi infekcji i stanów zapalnych;
- zachowanie homeostazy, czyli wewnętrznej równowagi organizmu;
- łagodzenie najbardziej uciążliwych objawów alergii, zwłaszcza w połączeniu z kwercetyną, hamującą nadmierną produkcję i wydzielanie histaminy, blokującą działanie innych czynników alergicznych;
- zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworu jelita grubego, co jednak wymaga przeprowadzenie dalszych badań w tej kwestii.
Niedobór wapnia – co może powodować?
Skoro wapń jest aż tak istotny dla ludzkiego zdrowia, to należy zawsze uzupełniać jego ewentualne braki w organizmie. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, u których przestrzeganie zalecanych dawek ma znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju, tak samo muszą uważać kobiety w ciąży i karmiące piersią. Negatywnych efektów niedoboru wapnia, czyli hipokalcemii, jest wiele, a najważniejsze, jakie trzeba podkreślić, to:
- bolesne skurcze mięśni dotyczące różnych części ciała;
- bóle kostne i stawowe;
- podwyższona łamliwość kości, rezultat ich demineralizacji lub osteoporozy;
- łatwiejsze powstawanie siniaków i innych podskórnych krwotoków, co wynika z zaburzenia krzepliwości krwi;
- reakcje alergiczne i towarzyszące im dolegliwości skórne, trądzik i inne wypryski;
- uczucie mrowienia kończyn górnych i dolnych, powiek oraz języka;
- zawroty i bóle głowy;
- problemy z pamięcią;
- wady rozwojowe u dzieci, zniekształcenia kości prowadzące nawet do krzywicy, trudności z ząbkowaniem czy zahamowanie wzrostu.
Nadmiar wapnia – co powinno nas zaniepokoić?
Ten stan, noszący fachową nazwę hiperkalcemii, zdarza się o wiele rzadziej niż niedobór wapnia. Występuje w momencie, gdy poziom tego pierwiastka w surowicy krwi przekracza dopuszczalne normy i możemy w takim przypadku mówić o:
- łagodnej hiperkalcemii – poziom wapnia powyżej 3,0 mmol/l;
- umiarkowanej hiperkalcemii – ilość wapnia sięga od 3,1 do 3,75 mmol/l;
- ciężkiej hiperkalcemii – poziom wapna przekracza 3,75 mmol/l.
Przyczyną nadmiaru wapnia nie jest tylko niewłaściwa dieta, czy preparaty z nim w składzie, może to być również efekt zmian chorobowych, nadczynności tarczycy albo rozwijających się nowotworów. Należy też uważać z suplementacją witaminy D, bo zamiast lepszego wchłaniania wapnia osiągniemy skutek odwrotny, odkładanie się jego za dużych ilości i musimy liczyć się z następującymi objawami:
- wzmożonym pragnieniem i częstym oddawaniem moczu;
- zwapnieniem nerek i kamicą nerkową;
- nudnościami, wymiotami, zaparciami i silnym bólem brzucha;
- brakiem apetytu;
- chorobą wrzodową dwunastnicy i żołądka;
- ostrym zapaleniem trzustki;
- uczuciem osłabienia i ciągłej senności;
- trudnościami z koncentracją i orientacją;
- nadciśnieniem tętniczym;
- zaburzeniami rytmu pracy serca, arytmią lub tachykardią;
- osłabieniem mięśniowym.
Z których źródeł wapnia najlepiej korzystać?
Nie da się zbagatelizować znaczenia wapnia dla zachowania pełni zdrowia i sił witalnych, a z racji, że nie jest syntezowany w ludzkim organizmie, należy jego odpowiednie dawki regularnie dostarczać ze źródeł zewnętrznych. Unikniemy w ten sposób problemów związanych z niedoborem, ale po raz kolejny przypominamy, aby nie przekraczać dozwolonych dziennych norm.
Istnieje wiele źródeł tego cennego pierwiastka, można między innymi brać suplementy, w których jest jednym ze składników aktywnych. Lepiej jednak zmodyfikować swoją dietę pod kątem suplementacji wapnia, a najwięcej znajduje się go w takich produktach spożywczych jak:
- mleko i przetwory mleczne, śmietana, jogurty, kefiry, maślanki, żółte i białe sery, sery typu feta;
- mleko sojowe i tofu;
- warzywa kapustne, brukselka, brukiew, brokuły, kalafior, kapusta głowiasta i pekińska, jarmuż;
- warzywa liściowe, natka pietruszki, natka kolendry, komosa biała, rukiew, sałata rzymska i masłowa, szpinak, szczaw, seler naciowy;
- warzywa dyniowate i psiankowate, cukinia, ogórek, bakłażan, pomidory i papryka;
- warzywa bulwiaste, bataty, ziemniaki;
- warzywa korzeniowe, cebula, czosnek, buraki, marchew, por, rzodkiewka, seler;
- warzywa strączkowe, fasola biała i szparagowa, bób, ciecierzyca, soja, soczewica, groch zielony i suchy;
- płatki owsiane, kasza gryczana, kasza jaglana, kasza bulgur, ryż brązowy;
- migdały, orzechy, daktyle, siemię lniane, figi, nasiona słonecznika, pestki dyni, mak;
- woda mineralna wysoko mineralizowana;
- soki owocowe wzbogacone wapniem.
Z takiej ilości składników na pewno uda się skomponować naprawdę zdrowe i ciekawe menu, większość tych produktów używamy na co dzień, a taka dieta sprawi, że wapnia na pewno nam nie zabraknie.
Źródła:
- https://www.healthline.com/nutrition/calcium-deficiency-teeth
- https://www.healthline.com/health/calcium-deposits-on-teeth
- https://www.healthline.com/health/calcium-deficiency-disease
- https://www.healthline.com/health/hypercalcemia
Matcha Extreme – naturalny suplement diety pozwalający schudnąć szybko i bezpiecznie
Keto Probiotix – dzięki zjawisku ketozy zgubisz wszystkie zbędne kilogramy
Nootronin – suplement diety wspomagający funkcjonowanie mózgu
Nicosadio – plastry, dzięki którym skończysz z paleniem papierosów
Keto Coffee Premium – suplement diety wspierający odchudzanie z siłą ketozy