Stres – jak działa na nasz organizm. Jak radzić sobie ze stresem?

Stres jest obecny w życiu praktycznie każdego człowieka. Pojawia się zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym, w niewielkim nasileniu zapewniając nam kopa do działania i sprawiając, że stajemy się bardziej skupieni i zmotywowani. Pozytywne skutki stresu są jednak niewielkie, a gdy jesteśmy narażeni na niego zbyt długo i gdy jest on zbyt mocny – cierpi na tym nasze zdrowie. Po co nam stres, jakie są objawy przewlekłego stresu i jak sobie z nim radzić?

Stres – co to jest?

Stres to nic innego jak reakcja naszego organizmu na bodźce z zewnątrz, wymagające od nas silnej i szybkiej adaptacji do aktualnych warunków. Rolą hormonów stresu nie jest wycofanie organizmu, a wręcz przeciwnie, zmotywowanie go do działania, aby mógł poradzić sobie z nieprzyjemną sytuacją.

Hormony stresu to:

• adrenalina i noradrenalina (oddziałują na układ krążenia i mięśniowy)
• kortyzol ( wpływa na stężenie glukozy we krwi, metabolizm białek, tłuszczów i aminokwasów).

Stężenie hormonów stresu ulega ciągłym przemianom, jednak gdy pojawi się ich zbyt dużo, pojawiają się problemy zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej.

Czym są stresory?

Stresory to wspomniane wcześniej bodźce, czyli wydarzenia powodujące wzrost hormonów stresu. Mogą się one różnić siłą oddziaływania. Najsłabsze z nich to nasze zwykłe, codzienne problemy, które nie wpływają na znaczną zmianę w naszym życiu, jednak ze względu na to, że zdarzają się dość często, bywają prawdziwym utrapieniem. Stresory poważne związane są z pewnymi zmianami życiowymi, np. zmiana pracy, narodziny dziecka, zawarcie związku małżeńskiego czy przeprowadzka. Najgorsze są tzw. stresory katastrofalne, które oddziałują na organizm człowieka w sposób znaczny, często obejmują duże grupy ludzi (wojna, zamachy terrorystyczne, katastrofy naturalne). Stresorem poważnym jest również nagła śmierć bliskiego członka rodziny czy inne wydarzenia dramatyczne, powodujące zaburzenia w strefie psychiki (zespół stresu pourazowego).

Oczywiście stresory nie muszą zawsze mieć negatywnych skutków. Istnieje też stres pozytywny, związany z pewnym podekscytowaniem i oczekiwaniem (święta, randka, wyjazd). Są to stresory, które mogą oddziaływać na ciało człowieka korzystniej, dodając mu energii i chęci do działania.

Praca jako jeden z najczęstszych stresorów

Zmiana pracy zaliczana jest do stresorów o natężeniu poważnym, jednak samo przebywanie w miejscu pracy i jej wykonywanie może wiązać się ze stresem, występującym powszechnie, gdyż do pracy chodzimy przecież prawie codziennie. Badania wykazują, że to właśnie praca jest jednym z najczęściej występujących stresorów, często przechodzących w postać przewlekłą. W wielu przypadkach prowadzi także do powstawania stresu oksydacyjnego.

Jakie są objawy stresu?

Objawy stresu nie są jednoznaczne, ponieważ każdy może reagować na dane wydarzenia inaczej. Warto zwrócić uwagę na:

• problemy żołądkowe;
• kołatanie serca;
• bezsenność;
• problemy z koncentracją i pamięcią;
• napady głodu lub brak apetytu;
• nadmierne napięcie mięśni;
• bóle kręgosłupa;
• nieuzasadnione lęki;
• nagłe uczucia gorąca lub zimna;
• pogorszenie nastroju.

Są to objawy często lekceważone lub mylone z różnego rodzaju infekcjami. Tymczasem na tym etapie jeszcze każdy może pomóc sobie sam lub z niewielką pomocą specjalisty. Problem pojawia się, gdy stres staje się przewlekły, gdyż wtedy dochodzi do poważniejszych zaburzeń funkcjonowania.

Objawy stresu przewlekłego:

• choroby serca i układu krążenia;
• chroniczne bóle głowy;
• cukrzyca;
• przewlekłe bóle kręgosłupa;
• osteoporoza;
• problemy z trawieniem i inne zaburzenia układu pokarmowego;
• wrzody żołądka i dwunastnicy;
• nieregularne miesiączki;
• nadwaga i otyłość;
• pogorszenie stanu cery, pojawiający się trądzik;
• ciągłe zmęczenie.

Czytaj też: Koenzym Q10 na cerę – jak działa?

Negatywne skutki stresu

Jednym z najbardziej widocznych negatywnych skutków długotrwałego stresu jest znaczny spadek odporności. Pod wpływem częstych stresorów nasz układ immunologiczny przestaje funkcjonować poprawnie, przez co częściej zapadamy na różnego rodzaju infekcje. Dzieje się tak przez nadmierną produkcję kortyzolu, który wpływa na zmniejszenie produkcji białych krwinek oraz przeciwciał.

Związane jest z tym również zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory. Niektórzy naukowcy twierdzą, że przewlekły stres zwiększa możliwość zachorowania na raka piersi u kobiet.

Długotrwały stres może również zaostrzać objawy chorób autoimmunologicznych, takich jak:

• choroba Hashimoto;
• reumatoidalne zapalenia stawów;
• cukrzyca typu 1;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Długotrwała stała produkcja kortyzolu sprawia, że zmniejsza się wrażliwość organizmu na ten hormon. W efekcie dochodzi do tego, ciało zachowuje się, jakby stale było w stanie zagrożenia i zaczyna walczyć z własnymi tkankami.

Jak radzić sobie ze stresem?

Najlepszym sposobem na to, aby zniwelować skutki stresu, jest oczywiście unikanie nadmiernych stresorów. Nie zawsze jednak jest to możliwe. Pomóc można sobie specjalnymi technikami, które mają nas uspokoić i w efekcie, uchronić przed negatywnymi skutkami stresu. Zobaczmy, co pomoże nam poradzić sobie ze stresem.

Dieta

Ważne jest odpowiednie odżywianie. Brak niektórych składników odżywczych i witamin może przyczynić się do zwiększonego odczuwania czynników stresujących. Do jadłospisu należy wprowadzić produkty bogate w:

• magnez (kakao, gorzka czekolada, orzechy);
• potas (banany, pomidory, ziemniaki;
• cynk (jaja, orzechy, pestki dyni);
• wapń (przetwory mleczne);
• witaminy z grupy B (mięso, ryby);
• niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe Omega – 3 (ryby, oliwa z oliwek, olej lniany, awokado).

Warto również zwrócić uwagę na rośliny i zioła, które wykazują działanie łagodzące stres, mogą to być:

• czarnuszka;
• kozieradka;
• rumianek;
• szałwia;
• melisa;
• ashwagandha.

W przypadku, gdy zauważymy u siebie pierwsze oznaki stresu, warto wspomóc dietę odpowiednią dawką witaminy C w celu poprawy funkcjonowania układu odpornościowego.

W budowaniu odporności na stres bardzo duże znaczenie ma również witamina D. Jej niedobór obserwowany jest szczególnie w okresie jesienno-zimowym i wtedy warto pomyśleć o uzupełnieniu jej suplementami.

Aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna wpływa na poprawę nastroju i pozwala zredukować stres. Nie muszą to być ćwiczenia, które zajmują dużo czasu, już krótkie cardio, takie jak trening Tabata wpłynie na nasze samopoczucie. Jednocześnie musimy pamiętać, aby nie dopuścić do przetrenowania organizmu. Ćwiczenia siłowe z hantlami czy intensywne treningi aerobowe są dobre, jednak do momentu, gdy nasze ciało może dobrze funkcjonować. Jeżeli przesadzimy z wysiłkiem, poziom stresu może się zwiększyć.

Techniki relaksacyjne

Wśród technik relaksacyjnych znajdziemy wiele różnych możliwości. Może to być muzykoterapia, ćwiczenia odprężające, takie jak joga czy pilates oraz różne specjalne techniki oddechowe. Niektórzy zalecają codzienną medytację oraz masaże relaksacyjne.

Ziołowe suplementy uspokajające

Dostępne w każdej aptece, złożone z uspokajających ziół kapsułki, które ułatwiają wyciszenie organizmu, zmniejszają kołatanie serca i pozwalają szybciej zasnąć. Najczęściej zawierają w sobie: rumianek, melisę, ekstrakt z zielonej herbaty, wyciąg z szyszek chmielu, magnez oraz witaminy z grupy B, szczególnie witaminę B6 i witaminę B12.

Pomoc specjalisty

Jeżeli podane wyżej sposoby nie pomagają, być może warto poprosić kogoś o pomoc. Już rozmowa z bliską osobą często przynosi ulgę, jeżeli jednak i to nie daje rezultatów, warto umówić się na wizytę u specjalisty, który zaleci specjalną terapię.