Mniszek lekarski – roślina o licznych, chociaż niedocenianych właściwościach leczniczych

W licznych poprzednich wpisach przedstawiliśmy niemal wszystkie najważniejsze substancje odżywcze warunkujące prawidłowe działanie ludzkiego organizmu, przede wszystkim witaminy i pierwiastki śladowe. Warto również poznać najlepsze sposoby pozwalające uzupełnić ich niedobory w organizmie, zwłaszcza z pomocą ziołolecznictwa. Jedną z roślin, którą zaprezentujemy jako pierwszą, jest mniszek lekarski, o szerokim działaniu zdrowotnym, lecz niestety, nadal stosunkowo mało znany i doceniany.

Jakie zalety fitoterapii warto podkreślić?

Zanim zajmiemy się składem, działaniem, zaletami i wadami mniszka lekarskiego, powinniśmy wcześniej dowiedzieć się trochę więcej o samej fitoterapii, czyli ziołolecznictwie, zyskującym coraz większą popularność. Pod tą nazwą kryje się jedna z najstarszych dziedzin medycyny naturalnej, polegająca na wykorzystaniu ziół i roślin mających potwierdzone właściwości lecznicze.

Rosną one powszechnie w naszych ogrodach, w lasach, czy na łąkach, wystarczy tylko poznać, które można wykorzystać, aby nawet samemu stworzyć sobie swoją własną domową ziołową apteczkę. Konieczna do tego będzie jednak specjalistyczna wiedza, najlepiej ukończenie odpowiednich kursów, a jeśli nie znamy się na roślinach, to zawsze możemy kupić gotowe mieszanki w aptece lub sklepie zielarskim. Do najważniejszych zalet ziołolecznictwa zaliczamy:

• wspomnianą łatwą dostępność ziół i stosunkowo niską cenę, a jeśli zbieramy je sami, to mamy je po prostu za darmo;
• zazwyczaj brak skutków ubocznych, często występujących przy typowych farmaceutykach, lecz należy starannie dobierać rośliny i używać je zgodnie z zalecaniami ekspertów w tej dziedzinie;
• wielokierunkowy zakres działania obejmujący praktycznie cały organizm;
• bogactwo wielu niezbędnych dla zdrowia substancji odżywczych;
• uniwersalność zastosowania, zarówno jako wspomaganie leczenia wielu przypadłości, jak i profilaktyka skutecznie chroniąca przed nimi.

Czym jest mniszek lekarski?

Skoro wiemy już, dlaczego warto regularnie stosować kuracje ziołowe w celu poprawy stanu swojego zdrowia, nadszedł czas, aby poznać dokładnie mniszek lekarski i wreszcie docenić jego wszystkie właściwości lecznicze. Mniszek lekarski (Tarxacum officinale), nazywany także mniszkiem pospolitym to roślina rosnąca na terenie całego naszego kraju, mająca intensywnie żółte kwiaty o długich, wąskich płatkach. Liście o lancetowatym kształcie mają długość od 10 aż do 25 cm, pierwszy okres kwitnienia mniszka przypada od kwietnia do lipca, często występuje również drugi, jesienią.

Znamy go także pod nazwą dmuchawca, ponieważ po przekwitnięciu tworzy nasiona wyposażone w białe włókna, niteczki ułatwiające ich przenoszenie przez wiatr. Powszechnie jest uważany za chwast, bezlitośnie tępiony, chociaż to podejście w ostatnim czasie zaczyna się zmieniać i coraz częściej jest wykorzystywany w celach leczniczych, także jako składnik wielu suplementów diety. Zastosowanie w tym właśnie celu znajduje przede wszystkim:

• korzeń rośliny, pozyskiwany dopiero jesienią, a następnie suszony;
• liście, młode, które powinno się ścinać już na wiosnę, a po usunięciu pędów kwiatowych także wysuszyć;
• żółty kwiatostan, co oznacza, że trzeba zbierać je tylko w okresie kwitnienia, zanim przekształcą się w charakterystyczne dmuchawce.

Warto także pamiętać, że błędem jest nazywanie go mleczem, bo jest to inny gatunek roślin, mimo że niemal o takim samym wyglądzie zewnętrznym. Mniszek ma również wielorakie działanie sprzyjające zdrowiu, których nie posiada zwykły mlecz. Jeśli chcemy go odróżnić, to zasadniczą różnicą jest kilka łodyg wychodzących z tego samego miejsca i pozbawionych owłosienia.

Jakie składniki odżywcze zawiera mniszek lekarski?

Ziołolecznictwo opiera się na składzie chemicznym wszystkich roślin i ziół, które znajdują zastosowanie w tej odmianie medycyny alternatywnej. Sam mniszek znany był już w starożytnej Grecji i Rzymie, chociaż wtedy nie zastanawiano się, jakie zawiera związki aktywne, oceniano po prostu jego pozytywne oddziaływanie na ludzki organizm.

Nowoczesna nauka sprawiła, że jesteśmy już w stanie odróżnić i opisać wszystkie substancje, jakie wchodzą w skład wyżej wymienionych części mniszka, który swoje właściwości lecznicze zawdzięcza obecności:

• witaminy A, warunkującej między innymi prawidłowy wzrok, chroniącej przed „kurzą ślepotą” i zwyrodnieniem plamki żółtej;
• witamin z grupy B, wręcz niezbędnych do zachowania dobrego stanu zdrowia, w zależności od rodzaju mających wpływ na różne organy i układy wewnętrzne;
• witaminy C, znanej także jako kwas askorbinowy, wyjątkowo silnego antyoksydantu pozwalającego pozbyć się z układu niebezpiecznych wolnych rodników, przyczyny wielu schorzeń;
• beta-karotenu, czyli prowitaminy A;
• kwasów fenolowych: kawowego, ferulowego, cykoriowego, chlorogenowego;
• olejków eterycznych;
• garbników;
• kumaryny
• inuliny, polisacharydu, naturalnego prebiotyku wspomagającego pracę jelit i regulującego poziom cukru we krwi;
• flawonoidów, związków o wyjątkowo szerokim działaniu wspierającym zdrowie na wielu poziomach, a w mniszku znajdują się glikozydy luteoliny, apigeniny, kwercetyny;
• soli mineralnych krzemu, magnezu, potasu i siarki.

Które właściwości mniszka lekarskiego wpływają korzystnie na zdrowie?

Jeśli jakaś roślina może pochwalić się aż tak bogatym składem, to zazwyczaj automatycznie przekłada się to na równie bogate właściwości lecznicze. Tak jest również w przypadku mniszka lekarskiego, oddziałującego pozytywnie praktycznie na cały organizm, a do jego najważniejszych właściwości zdrowotnych możemy zaliczyć:

Efektywniejsze oczyszczanie organizmu

Jedną z przyczyn naszego złego samopoczucia i pogarszającego się stanu zdrowia może być nadmiar toksyn oraz zbędnych produktów przemiany materii odkładających się w układach i narządach wewnętrznych. Staje się to nie tylko przyczyną silnych reakcji alergicznych, ale i poważniejszych schorzeń, problemów z funkcjonowaniem układu pokarmowego, serca i układu krążenia czy zwiększonego ryzyka nadwagi i otyłości.

Zalecanym remedium, umożliwiającym efektywną detoksykację organizmu, są wyciągi robione z mniszka lekarskiego. Jego działanie w tej właśnie kwestii sprowadza się do:

• oczyszczenia narządów wewnętrznych, zwłaszcza nerek i wątroby;
• usuwania złogów i wszystkich substancji toksycznych zalegających w jelitach;
• przyspieszenia procesów metabolicznych i regulacji częstotliwości wypróżnień;
• lepszego wyglądu i zdrowia skóry, dokładniej oczyszczonej, co sprzyja leczeniu trądziku.

Wsparcie funkcjonowania układu moczowego

Powiązane z funkcją oczyszczającą mniszka oraz jego działaniem moczopędnym, a szczególnie korzystne są tu ekstrakty, których podstawowym składnikiem są liście tej rośliny. Może być stosowany jako środek wspomagający łagodzenie symptomów dolegliwości układu moczowego, zapalenia kłębków nerkowych, moczowodów, czy pęcherza moczowego.

Wspiera jednocześnie pracę nerek, zwiększając proces przesączania w kłębuszkach nerkowych, usuwa obrzęki, wspiera leczenie dny moczanowej, przeciwdziała nadmiernemu wypłukiwaniu potasu z organizmu.

Wzmocnienie naturalnej odporności organizmu

Jedną z podstaw naszego zdrowia jest niewątpliwie sprawnie działający układ odpornościowy, produkcja odpowiedniej ilości przeciwciał radzących sobie z różnymi infekcjami organizmu o podłożu wirusowym, bakteryjnym czy grzybiczym. Specjaliści od fitoterapii zalecają w tym celu właśnie mniszek lekarski, szczególnie w czasie rekonwalescencji, kiedy organizm jest znacznie osłabiony oraz w okresach infekcji sezonowych, zwłaszcza przeziębienia i grypy.

Mniszek lekarski jest jednocześnie naturalnym prebiotykiem dzięki zawartości inuliny, czyli łatwo rozpuszczalnej odmiany błonnika pokarmowego. Jego zadanie w tej roli polega przede wszystkim na walce z chorobotwórczymi bakteriami, takimi jak np. E. coli, Salmonella, czy Candida, dzięki zwiększeniu ilości bakterii pozytywnie oddziałujących na zdrowie.

Regulacja poziomu glukozy we krwi

Kolejnym, coraz powszechniejszym, zastosowaniem mniszka lekarskiego jest przeciwdziałanie gwałtownym wahaniom poziomu glukozy we krwi. Jest to bardzo niebezpieczny stan, w niektórych przypadkach mogący zagrażać nawet życiu, dlatego należy mu przeciwdziałać, zarówno, gdy poziom cukru jest wyższy, jak i niższy od przewidzianych norm.

Czynnikiem to umożliwiającym ponownie jest inulina, mająca zdolność do regulacji gospodarki węglowodanowej organizmu i co za tym idzie, zahamowania wahań poziomu cukru. Powoduje również obniżenie indeksu glikemicznego wielu produktów spożywczych i hamuje nadmierne wchłanianie glukozy, jaką dostarczają.

Wspomaganie trawienia i kuracji odchudzającej

Zachowanie dobrego trawienia także wymaga wspomagania tego procesu, najlepiej naturalnymi specyfikami, takimi jak wyciągi z różnych części mniszka lekarskiego, a regularnie stosowane:

• odpowiadają za prawidłową pracę przewodu pokarmowego;
• wspierają funkcje wątroby i woreczka żółciowego, pobudzają wydzielanie żółci;
• pozwalają utrzymać właściwe pH w żołądku i stymulują syntezę soków żołądkowych;
• wpływają korzystnie na mikroflorę jelitową;
• redukują zaburzenia trawienne, wzdęcia czy gazy;
• regulują procesy opróżniania;
• przyspieszają przemianę materii, co pozwala wydajniej spalać tkankę tłuszczową, redukować masę ciała i modelować sylwetkę;
• hamują łaknienie i zapewniają długotrwałe uczucie sytości.

Zastosowania kosmetyczne

Warto docenić nie tylko działanie stricte lecznicze, ale i kosmetyczne mniszka, znajdującego zastosowanie w wielu kosmetykach przeznaczonych do codziennej pielęgnacji skóry, używanych do każdego typu cery. Jego działanie w tym zakresie jest wielopoziomowe i sprowadza się między innymi do:

• redukcji widoczności zmian trądzikowych i wspomagania ich leczenia;
• zmniejszania widoczności blizn potrądzikowych;
• przywrócenia naturalnego kolorytu skóry, usunięcia piegów i przebarwień;
• przeciwdziałania powstawaniu zmarszczek i wygładzania już tych istniejących;
• zmiękczenia stwardniałych zewnętrznych warstw skóry;
• przyspieszenia gojenia się podrażnień i ran;
• hamowania naturalnych procesów starzenia się skóry;
• wzmocnienia osłabionych cebulek włosów, co zapobiega ich wypadaniu i przyspiesza wzrost;
• działania przeciwłupieżowego i przeciwłojotokowego.

Źródła:

• https://www.healthline.com/nutrition/dandelion-benefits
• https://www.healthline.com/health/ways-dandelion-tea-could-be-good-for-your
• https://www.webmd.com/diet/benefits-of-dandelion-greens