Flawonoidy – zdrowie pochodzące z warzyw i owoców

Nasz organizm można porównać do skomplikowanej maszynerii, silnika złożonego z wielu elementów. Do prawidłowego działania potrzebują one różnych rodzajów „paliwa”, substancji odżywczych, takich jak witaminy i minerały. Oprócz nich warto również dostarczać inne związki aktywne, a jednym ze szczególnie potrzebnych są z pewnością flawonoidy. Bez nich także nie możemy prawidłowo funkcjonować, a ich najlepszym źródłem są warzywa i owoce, dlatego nazywamy je zamiennie bioflawonoidami.

Flawonoidy – czym właściwie są i jakie pełnią funkcje u roślin?

Kiedy słyszymy pojęcie flawonoidy, to zazwyczaj wydaje nam się, że to tylko jeden związek chemiczny. W rzeczywistości naukowcy zidentyfikowali już kilka tysięcy takich związków pochodzenia roślinnego. Pod względem chemicznym zaliczamy je do grupy polifenoli, które odpowiadają za kolor danej rośliny lub jej zapach i smak, lecz cechuje je jednocześnie szerokie działanie sprzyjające zdrowiu.

Pełnią również inne funkcje ochronne, między innymi przed grzybami, pleśnią i innymi szkodliwymi mikroorganizmami. Zabezpieczają je jednocześnie przed promieniowaniem UV oraz innymi niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, np. atmosferycznymi, i regulują tempo ich wzrostu.

Flawonoidy – jak wygląda ich podstawowy podział?

Zanim zajmiemy się właściwościami leczniczymi bioflawonoidów, warto wcześniej poznać ich poszczególne rodzaje, a ze względu na budowę strukturalną dzielimy je na:

• flawony, tluteolina, apigenina, diosmetyna;
• flawonole, kwercetyna, fisteina, kemferol;
• flawanony, hesperetyna, hesperedyna;
• flawanole, katechina, epikatechina, epigallokatechina;
• izoflawony, genisteina;
• antocyjany, cyjanidyna, malwidin, pelargonidyna.

Do tej grupy polifenoli roślinnych można także zaliczyć kilka innych związków, w tym biflawonoidy, flawonolignany; glikozydoestry flawonoidowe, chalkony, prenyloflawonoidy i proantocyjany.

Flawonoidy – które ich naturalne źródła warto wybrać?

Flawonoidy można dostarczyć organizmowi na wiele sposobów i najczęściej bierzemy po prostu suplementy diety mające je w składzie. Tak jest z pewnością szybciej i wygodniej, lecz lepiej skorzystać z naturalnych źródeł i braki tych związków uzupełniać poprzez odpowiednio skomponowaną dietę. Jest wiele produktów spożywczych, w których znajdują się duże ilości bioflawonoidów, a przykładowo najwięcej ich zawierają (mg w 100 g produktu):

Owoce:

• aronia – 1542 mg;
• jagody czarnego bzu – 791,24 mg;
• wiśnie – 124,38 mg;
• czarna borówka – 68,45 mg;
• grejpfrut – 55,4 mg;
• pomarańcza – 43,88 mg.

Warzywa:

• kapary (w zalewie) – 316,33 mg;
• korzeń pietruszki – 210,08 mg;
• czerwona cebula – 33,07 mg;
• seler naciowy – 22,6 mg;
• cebula żółta – 13,27 mg;
• korzeń selera – 9,42 mg.

Flawonoidy – jaką ilość należy spożywać dziennie i czym grozi ich brak lub nadmiar?

Zalecana dzienna dawka spożycia flawonoidów dla osób dorosłych w naszej części świata wynosi 1-2 g i warto jej przestrzegać, aby uniknąć problemów zdrowotnych. Niedobór tych związków w organizmie może się objawiać podwyższoną tendencją do tworzenia się siniaków i wylewów podskórnych w wyniku pękania naczyń włosowatych.

Równie niebezpieczny, jak niedobór, jest nadmiar flawonoidów. Za duże ilości wpływają niekorzystnie na pracę tarczycy, procesy przemiany materii, zaburzają transport oraz wchłanianie witaminy C, witaminy B9 (kwasu foliowego) i witaminy E. Mogą też zakłócić działanie niektórych leków, nie są zalecane dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Mogą zwiększyć poziom estrogenów, co negatywnie wpływa na funkcje rozrodcze.

Flawonoidy – które ich właściwości prozdrowotne podkreślają specjaliści?

Wiemy już. czym są flawonoidy, w których produktach znajdziemy ich najwięcej i czym grozi niedobór lub nadmiar. Czas zatem poznać najważniejsze właściwości sprzyjające poprawie stanu zdrowia, a specjaliści wskazują przede wszystkim na:

Działanie antyoksydacyjne

Olbrzymie zagrożenie dla ludzkiego zdrowia stanowią reaktywne formy tlenu (ROS), potocznie nazywane wolnymi rodnikami. Mogą się między innymi stać przyczyną rozwoju chorób nowotworowych, a skuteczne przeciwko nim są właśnie flawonoidy. Jako silne antyoksydanty pozwalają nam poradzić sobie z nadmiarem wolnych rodników i raz na zawsze usunąć je z organizmu.

Działanie przeciwzapalne

Stany zapalne stanowią niezwykle poważne zagrożenie dla organizmu, mimo że jest to naturalna jego reakcja na zagrożenie np. zakażenie o podłożu bakteryjnym lub wirusowym. Działanie flawonoidów w tej sytuacji polega na wzmocnieniu układu odpornościowego, który lepiej poradzi sobie ze skutkami stanu zapalnego poprzez produkcję większej ilości przeciwciał.

Działanie antyalergiczne

Osoby zmagające się z różnymi odmianami alergii także powinny zadbać o flawonoidy w swojej codziennej diecie. Za powstanie reakcji alergicznej odpowiadają czynniki zewnętrzne, na które organizm odpowiada zwiększeniem poziomu histaminy. Rolą flawonoidów jest tu redukcja jej ilości i złagodzenie w ten sposób symptomów alergii.

Przeciwdziałanie nowotworom

Regularne spożywanie produktów mających w składzie bioflawonoidy może w znacznym stopniu zmniejszyć ryzyko rozwoju raka, między innymi płuc. Szczególnie zalecane są tu izoflawony, które, jak wykazuje coraz więcej przeprowadzanych w tej kwestii badań, mogą hamować namnażanie się komórek nowotworowych. Jednocześnie redukują nadmierną aktywność związków mutagennych i kancerogennych.

Wzmocnienie serca i układu krążenia

Nie można także lekceważyć znaczenia odpowiedniej ilości flawonoidów dla prawidłowego funkcjonowania serca i pozostałych elementów układu krwionośnego. Ich działanie polega między innymi na regulacji ilości cholesterolu w surowicy krwi, obniżają poziom „złej” frakcji LDL, z jednoczesnym zwiększeniem „dobrej” frakcji HDL. Korzystne działanie flawonoidów, pochodzących np. z zielonej herbaty, na układ sercowo-naczyniowy polega również na:

• zmniejszeniu za wysokiego ciśnienia krwi;
• wsparciu, razem z witaminą C, syntezy kolagenu wzmacniającego ścianki naczyń krwionośnych i minimalizującego ryzyko żylaków;
• redukcji możliwości rozwoju miażdżycy i wystąpienia szczególnie groźnego zawału mięśnia sercowego.

Wsparcie pracy mózgu i układu nerwowego

Nasz mózg i układ nerwowy także potrzebują zdrowotnego wsparcia, jakie może im dać dieta zawierająca duże ilości wymienionych wyżej owoców i warzyw. W tym przypadku sprzyjają temu następujące własności flawonoidów:

• ochrona neuronów przed uszkodzeniami lub zniszczeniem;
• przyspieszenie i usprawnienie procesów ich regeneracji;
• profilaktyka chorób neurodegeneracyjnych, Alzheimera i Parkinsona, dzięki redukcji ilości wolnych rodników;
• poprawa funkcji poznawczych, pamięci i koncentracji;
• łagodzenie niektórych objawów towarzyszących demencji.

Zastosowanie w przypadku innych schorzeń

Właściwa ilość flawonoidów jest niezbędna także w profilaktyce i wspomaganiu procesów leczenia wielu innych schorzeń. Warto rozważyć ich znaczenie w przypadku:

• cukrzycy, zaburzeniach poziomu glukozy we krwi spowodowanych zazwyczaj zmniejszeniem wrażliwości organizmu na działanie insuliny. Flawonoidy przeciwdziałają insulinoodporności i gwałtownym skokom cukru, stymulują wydzielanie tego ważnego hormonu;
• schorzeń wątroby, chronią bowiem jej komórki przed uszkodzeniem, wzmacniają i przyspieszają ich regenerację dzięki silnemu działaniu hepatoprotekcyjnemu;
• chorób skóry, którą wzmacniają poprzez uczestnictwo w syntezie kolagenu, jednego z jej materiałów budulcowych, chronią ją też przed promieniowaniem UV, stresem oksydacyjnym i skutkami ukąszenia owadów, hamują jednocześnie naturalne procesy starzenia się skóry i przyspieszają gojenie się ran;
• AIDS, groźnej i śmiertelnej choroby, na którą do dzisiaj nie znaleziono skutecznego lekarstwa. Prowadzone w tej kwestii badania pokazały, że zastosowanie niektórych flawonoidów nie tylko może hamować namnażanie się komórek wirusa, ale i ich przedostawanie się do komórek ludzkiego organizmu.

Źródła:

• https://www.healthline.com/health/what-are-flavonoids-everything-you-need-to-know
• https://www.healthline.com/health/bioflavonoids